Artigo do Embaixador do Brasil pelo 7 de setembro de 2025
Artigo de autoria do Embaixador Marco Farani publicado, por ocasião do 7 de setembro de 2025, no jornal Viet Nam News.
A versão original em inglês pode ser encontrada neste link.
No último dia 07 de setembro, celebramos 203 anos desde que o Brasil deixou de ser colônia de Portugal. A coincidência da proximidade com a data nacional vietnamita, celebrada com as devidas pompas no dia 02 de setembro, permite sublinhar um traço comum à História dos dois países: a data nacional é o dia da independência, da emancipação de um passado colonial.
Não seria exagero dizer que as relações diplomáticas entre Brasil e Vietnã, estabelecidas em 1989, atravessam seu melhor momento. As trocas comerciais atingiram seu máximo histórico e seguem em tendência de crescimento. As visitas bilaterais de alto nível jamais foram tão frequentes.
A amizade entre Brasil e Vietnã se traduz também em visões semelhantes e pleitos compartilhados no âmbito multilateral. Vietnã e Brasil partilham o entendimento sobre a urgência de reforma das Nações Unidas, de forma a atualizar seu arcabouço e manter sua relevância em um mundo que muda rapidamente. Ambos países defendem uma arquitetura justa de comércio, baseada no direito internacional. Por ocasião da presidência brasileira do G20, o Vietnã associou-se à Aliança Global contra a Fome e a Pobreza como membro fundador, o que destaca a importância que ambos países conferem à superação da pobreza e a um modelo de desenvolvimento que coloque as pessoas no centro. Frente ao desafio das mudanças climáticas, Brasil e Vietnã - ambos países em desenvolvimento, detentores de grandes extensões de florestas tropicais - lideram suas respectivas regiões no uso de fontes renováveis de energia, defendendo, nos foros internacionais, o princípio das responsabilidades compartilhadas, mas diferenciadas, no combate e mitigação aos efeitos da mudança do clima.
Com um fluxo bilateral de US$ 8 bilhões em 2024, o Brasil é o maior parceiro comercial do Vietnã na América do Sul e tornou-se, no ano passado, o primeiro país sul-americano a elevar as relações bilaterais ao status de Parceria Estratégica.
Desde o retorno ao poder do Presidente Luiz Inácio Lula da Silva, em janeiro de 2023, o Primeiro-Ministro Pham Minh Chinh já visitou o Brasil três vezes: em setembro de 2023, para uma visita bilateral; em novembro de 2024, como país convidado para a reunião de cúpula do G20, então sob a Presidência rotativa brasileira; e em julho de 2025 compareceu à 17a Cúpula do BRICS, no Rio de Janeiro, após a recém-anunciada adesão do Vietnã ao Grupo, na qualidade de membro associado. O Brasil espera contar com uma quarta visita do primeiro-ministro vietnamita em novembro, para participação na trigésima Conferência das Nações Unidas sobre o Clima -COP30, que será sediada em Belém do Pará, no coração da Amazônia.
Em março de 2025, tivemos a visita do presidente Lula a Hanói, acompanhado de alentada comitiva que incluiu vários Ministros de Estado e os presidentes das duas Câmaras do Parlamento brasileiro. Foi a segunda vez que um presidente do Brasil visitou o Vietnã - a primeira visita ocorrera em 2008, durante o segundo mandato presidencial do mesmo presidente Lula. Foi conferido à visita o caráter de visita de Estado - e, portanto, o mandatário brasileiro encontrou-se com todos os chamados "quatro pilares" do Estado vietnamita: secretário-geral do Partido Comunista, Primeiro-Ministro, Presidente e Presidente da Assembleia Nacional.
Por ocasião da visita foram assinados Declaração Conjunta e o Plano de Ação da Parceria Estratégica, celebrada em novembro de 2024, em reunião bilateral à margem da Cúpula do G20, no Rio de Janeiro. Foram assinados, ainda, Acordo para Troca de Informações Classificadas e Acordo de Trabalho de Dependentes de Pessoal Diplomático e Consular, além de Memorando de Entendimento entre a CBF-Confederação Brasileira de Futebol e a Federação Vietnamita de Futebol.
Outros resultados concretos imediatos da visita, constantes da Declaração Conjunta, foram a abertura do mercado vietnamita à carne bovina brasileira, bem como a resolução de entraves sanitários à importação pelo Brasil da tilápia e do peixe pangasius vietnamita. A Declaração Conjunta estabeleceu o reconhecimento pelo Brasil do Vietnã como economia de mercado - pleito de longa data do Governo vietnamita - e se comprometeu a buscar avançar, durante a presidência pro-tempore brasileira do MERCOSUL, com as negociações de um Tratado de Livre Comércio entre o Vietnã e o bloco sul-americano.
Foi realizado, durante a visita, seminário comercial intitulado Fórum Comercial Brasil-Vietnã, com a presença de representantes de mais de 80 empresas, sublinhando a intensidade crescente da dimensão comercial da relação bilateral. O Fórum foi aberto pelo próprio Presidente Lula.
É importante destacar, nesse ano em que o Vietnã comemora 80 anos de independência, o grande apreço do Governo brasileiro pela História e pela determinação do povo vietnamita. Em paralelo à alentada agenda de trabalho, o Presidente Lula fez questão de visitar o Mausoléu de Ho Chi Minh e de conhecer o recém-inaugurado Museu de História Militar do Vietnã. Na visita ao Museu, o presidente brasileiro foi ciceroneado pela vice-presidente vietnamita, Vo Thi Anh Xuan.
A visita do Presidente Lula a Hanói foi precedida por vista do Ministro das Relações Exteriores, Mauro Vieira, em abril de 2024, a propósito da celebração dos 35 anos de relações bilaterais. Na ocasião, além do encontro de trabalho com o Ministro de Assuntos Estrangeiros, Bui Thanh Son, o chanceler brasileiro foi recebido pelo PM Pham Minh Chinh e pelo presidente da Comissão de Relações Exteriores do Partido Comunista.
O chanceler Mauro Vieira abriu, ademais, o fórum "Ethanol Talks", organizado pela Embaixada do Brasil em parceria com as associações empresariais do setor de etanol (UNICA e APLA), a fim de difundir as vantagens do biocombustível no Vietnã. A visita do chanceler foi precedida pela realização, em março de 2024, de Seminário Comercial Brasil-Vietnã, realizado com o apoio da Agencia Brasiliera de Promoção das Exportações - APEx, que contou com a participação de empresários brasileiros e vietnamitas.
Em novembro de 2023, a Ministra da Ciência e Tecnologia e presidente do PC do B, Luciana Santos, visitou Hanói, a fim de estabelecer as bases para futura cooperação bilateral em temas de tecnologia. Como fruto concreto dessa visita, realizar-se-á no próximo dia 09 de setembro, em formato virtual, a primeira Reunião da Comissão Bilateral de Cooperação em Ciência e Tecnologia, estabelecida no âmbito de Memorando de Cooperação em Ciência e Tecnologia assinado por ocasião da visita da Ministra.
Além da Ciência e Tecnologia, outros campos de cooperação bilateral vêm sendo aprofundados. Por ocasião da visita ao Brasil do Primeiro-Ministro Pham Minh Chin, em 2023, foram assinados Acordo de Cooperação Educacional; Memorando de Entendimento para Cooperação em temas de Defesa; Plano de Ação em Cooperação Agrícola para o período de 2024-2026; Plano de Trabalho (2023-2025) entre o Instituto Rio Branco (IRBR) e Academia Diplomática do Vietnã.
As trocas bilaterais têm se intensificado também em outras áreas da diplomacia, como a diplomacia parlamentar e a cooperação entre partidos políticos. Em agosto de 2024, a presidente do Partido dos Trabalhadores do Brasil (PT), deputada Gleisi Hoffman, assinou Acordo de Cooperação entre o PT e o Partido Comunista do Vietnã, por ocasião de visita a Brasília de delegação do Politburo vietnamita. No âmbito da cooperação parlamentar, missão liderada pelo Presidente do Grupo-Parlamentar de Amizade Vietnã–Brasil, Nguyen Lam Thanh, acompanhado de delegação de parlamentares visitou o Brasil, no período de 7 a 10 de agosto de 2023. Em agosto de 2025, o Grupo Parlamentar de Amizade Brasil-Vietnã retribuiu a visita, em missão liderada pelo presidente do Grupo, deputado Márcio Honaiser.
Brasil e Vietnã contam com dois mecanismos regulares de diálogo: a reunião de Consultas sobre Assuntos de Interesse Comum (Consultas Políticas), cuja reunião mais recente ocorreu em agosto de 2023, e o Grupo de Direção para a Cooperação Comercial e Industrial, que substituiu o antigo mecanismo da Comissão Mista, e cuja próxima reunião deverá acontecer ainda este ano.
Missão chefiada pelo Presidente da Suprema Corte do Vietnã, magistrado Nguyen Hoa Binh, acompanhado de delegação de juristas, visitou o Brasil, no período de 09 a 15 de outubro de 2024, para manter contatos com seus homólogos e tratar de temas de cooperação judiciária e práticas de governo eletrônico, introduzidas no sistema judiciário brasileiro.
Vale ainda notar que, como reflexo da prioridade conferida pelo Brasil para ao Sudeste Asiático, em 2022, por ocasião da 55a Cúpula da ASEAN, o Brasil foi admitido como Parceiro de Diálogo Setorial da ASEAN, com o valioso apoio do Vietnã.
No campo da cooperação educacional e da promoção de língua portuguesa, vale notar a parceria estabelecida com o Departamento de Português da Universidade de Hanói, que conta com um Leitorado Brasileiro e com a presença permanente de professor dedicado ao ensino do português do Brasil, da literatura e da cultura brasileira. O curso de português na Universidade de Hanói é frequentado por cerca de 350 alunos, distribuídos em diferentes níveis de graduação.
No último 02 de setembro, os vietnamitas puderam contemplar os muitos avanços conquistados pelo país e pela sociedade nestes 80 anos desde sua independência. No 07 de setembro, os brasileiros se dedicam ao mesmo exercício: a despeito dos avanços ainda pendentes, o Brasil se encontra entre as dez maiores economias do mundo e, de acordo com o IDH, pode ser classificado como um país de alto desenvolvimento humano. Na construção de um futuro de paz e prosperidade, e no esforço para transformar os atuais desafios mundiais em oportunidades de crescimento, Brasil e Vietnã caminham juntos.
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
(Bản dịch)
Ngày 7 tháng 9 năm nay, Braxin kỉ niệm 203 năm thoát khỏi ách đô hộ của Bồ Đào Nha. Một sự trùng hợp ngẫu nhiên là dịp này diễn ra gần với Quốc khánh Việt Nam, được tổ chức trọng thể vào ngày 2 tháng 9, qua đó làm nổi bật một điểm chung trong lịch sử hai quốc gia: ngày Quốc khánh cũng chính là ngày Độc lập, ngày giải phóng khỏi quá khứ thuộc địa.
Không quá lời khi nhận định rằng quan hệ ngoại giao Braxin và Việt Nam, được thiết lập từ năm 1989, đang trong giai đoạn phát triển tốt đẹp nhất. Kim ngạch thương mại song phương đạt mức cao nhất trong lịch sử và tiếp tục đà tăng trưởng. Các chuyến thăm cấp cao giữa hai nước cũng diễn ra thường xuyên hơn bao giờ hết.
Tình hữu nghị Braxin và Việt Nam còn được thể hiện thông qua sự tương đồng về tầm nhìn và các lập trường chung trên trường quốc tế. Việt Nam và Braxin đểu nhận thấy nhu cầu cấp thiết của việc cải tổ Liên Hợp Quốc để cập nhật khuôn khổ và duy trì vai trò quan trọng của tổ chức này trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Hai nước đều ủng hộ một hệ thống thương mại công bằng dựa trên luật pháp quốc tế. Trong thời gian Braxin giữ chức Chủ tịch G20, Việt Nam đã tham gia Liên minh Toàn cầu chống đói nghèo với tư cách là thành viên sáng lập, khẳng định tầm quan trọng mà hai nước dành cho công cuộc vượt qua đói nghèo và xây dựng mô hình phát triển lấy con người làm trung tâm. Trước những thách thức về biến đổi khí hậu, Braxin và Việt Nam – hai quốc gia đang phát triển và sở hữu diện tích rừng nhiệt đới rộng lớn – đều đi đầu trong khu vực của mình trong việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo. Trên các diễn đàn quốc tế, hai nước cùng ủng hộ nguyên tắc “trách nhiệm chung nhưng có sự khác biệt” trong cuộc chiến chống lại và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
Với kim ngạch thương mại song phương đạt 8 tỷ đô la Mỹ vào năm 2024, Braxin hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại khu vực Nam Mỹ và năm vừa qua đã trở thành quốc gia Nam Mỹ đầu tiên nâng cấp quan hệ song phương lên mức Đối tác chiến lược.
Kể từ khi Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva trở lại cầm quyền vào tháng 1 năm 2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ba lần tới thăm Braxin: vào tháng 9 năm 2023, trong chuyến thăm song phương; vào tháng 11 năm 2024, khi Việt Nam là quốc gia khách mời của Hội nghị thượng đỉnh G20, trong thời gian Braxin làm chủ tịch luân phiên; và vào tháng 7 năm 2025, tham dự Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 17, tại Rio de Janeiro, sau khi Việt Nam vừa công bố gia nhập BRICS với tư cách thành viên đối tác. Braxin rất mong chờ chuyến thăm lần thứ tư của ngài Thủ tướng Việt Nam vào tháng 11 tới để tham dự Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về Khí hậu lần thứ 30 – COP30, sẽ được tổ chức tại thành phố Belém do Pará, trung tâm của rừng Amazon.
Tháng 3 năm 2025, Tổng thống Lula đã có chuyến thăm chính thức tới Hà Nội, dẫn đầu một phái đoàn cấp cao gồm nhiều Bộ trưởng và hai Chủ tịch lưỡng viện Quốc hội Braxin. Đây là lần thứ hai một vị tổng thống Braxin sang thăm Việt Nam – sau chuyến thăm đầu tiên vào năm 2008, trong chính nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Lula. Trong chuyến thăm cấp nhà nước này, nhà lãnh đạo Braxin đã hội kiến đầy đủ với với các nhà lãnh đạo “tứ trụ” của nhà nước Việt Nam: Tổng bí thư Đảng Cộng sản, Thủ tướng, Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội.
Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã ký kết Tuyên bố chung và Kế hoạch Hành động Đối tác Chiến lược, kết quả của cuộc họp song phương bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Rio de Janeiro tháng 11 năm 2024. Hai bên cũng ký kết Hiệp định Trao đổi thông tin mật và Hiệp định về Việc làm cho người phụ thuộc của Nhân viên Ngoại giao và Lãnh sự, bên cạnh Biên bản ghi nhớ giữa Liên đoàn Bóng đá Braxin (CFB) và Liên đoàn Bóng đá Việt Nam.
Các kết quả cụ thể ngay lập tức của chuyến thăm, như đã nêu trong Tuyên bố chung, bao gồm việc mở cửa thị trường Việt Nam cho thịt bò Braxin, cũng như giải quyết các rào cản dịch tễ đối với mặt hàng cá rô phi và cá tra nhập khẩu từ Việt Nam. Tuyên bố chung khẳng định Braxin công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường – một yêu cầu lâu dài Chính phủ Việt Nam – và cam kết thúc đẩy đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và khối Nam Mỹ, trong nhiệm kỳ chủ tịch MERCOSUR của Braxin.
Cũng trong chuyến thăm, hai bên đã tổ chức hội thảo thương mại mang tên Diễn đàn Thương mại Braxin – Việt Nam, với sự tham dự của hơn 80 doanh nghiệp, thể hiện sự tăng trưởng của chiều sâu thương mại song phương. Diễn đàn do chính Tổng thống Lula khai mạc.
Trong bối cảnh Việt Nam kỷ niệm 80 năm ngày độc lập, chính phủ Braxin bày tỏ lòng trân trọng sâu sắc đối với lịch sử và ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam. Bên cạnh lịch trình làm việc dày đặc, Tổng thống Lula đã tới viếng thăm Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và thăm Bảo tàng Lịch sử Quân đội Việt Nam mới khánh thành. Tại chuyến thăm bảo tàng, Phó chủ tịch nước Việt Nam Võ Thị Ánh Xuân đã tiếp đón ngài Tổng thống Lula.
Chuyến thăm của Tổng thống Lula tới Hà Nội diễn ra sau chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Braxin, Mauro Vieira, tới Việt Nam vào tháng 4 năm 2024, nhân kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Trong dịp này, bên cạnh cuộc làm việc với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Braxin cũng đã có cuộc tiếp xúc với Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ngoài ra, Bộ trưởng Mauro Vieira đã khai mạc diễn đàn “Ethanol Talks” do Đại sứ quán Braxin phối hợp tổ chức với các hiệp hội doanh nghiệp ngành etanol (UNICA và APLA), nhằm mục đích quảng bá những lợi ích của nhiên liệu sinh học tại Việt Nam. Trước chuyến thăm của Bộ trưởng, Hội thảo Thương mại Braxin – Việt Nam đã được tổ chức vào tháng 3 năm 2024, với sự hỗ trợ của Cơ quan Xúc tiến Xuất khẩu Braxin – APEx, và có các doanh nghiệp Braxin và Việt Nam tham gia.
Tháng 11 năm 2023, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Braxin kiêm chủ tịch Đảng Cộng sản Braxin (PCdoB), Luciana Santos, đã tới thăm Hà Nội, với mục đích đặt nền móng cho hợp tác song phương về công nghệ trong tương lai. Kết quả cụ thể của chuyến thăm này là kỳ họp đầu tiên của Ủy ban Song phương về Hợp tác Khoa học và Công nghệ, được thành lập trong khuôn khổ Biên bản ghi nhớ về Hợp tác Khoa học Công nghệ, sẽ được tổ chức theo hình thức trực tuyến vào ngày 9 tháng 9 tới đây.
Bên cạnh Khoa học và Công nghệ, hai bên cũng đẩy mạnh các lĩnh vực hợp tác song phương khác. Trong chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Braxin vào năm 2023, hai bên đã ký kết Thỏa thuận Hợp tác Giáo dục; Biên bản ghi nhớ về Hợp tác trong lĩnh vực Quốc phòng; Kế hoạch Hành động Hợp tác Nông nghiệp giai đoạn 2024-2026; Kế hoạch Làm việc (2023-2025) giữa Viện Rio Branco (IRBR) và Học viện Ngoại giao Việt Nam.
Các trao đổi song phương cũng được tăng cường trong các lĩnh vực ngoại giao khác như ngoại giao nghị viện và hợp tác giữa các đảng chính trị. Tháng 8 năm 2024, chủ tịch Đảng Lao động Braxin (PT), nghị sỹ Gleisi Hoffman, đã ký kết Thỏa thuận Hợp tác giữa Đảng Lao động Braxin (PT) và Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân chuyến thăm của phái đoàn Bộ chính trị Việt Nam tới Brasilia. Trong khuôn khổ hợp tác nghị viện, phái đoàn do Chủ tịch Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam – Braxin, Nguyễn Lâm Thành, dẫn đầu, cùng với các đại biểu quốc hội đã tới thăm Braxin, từ ngày 7 đến ngày 10 tháng 8 năm 2023. Tháng 8 năm 2025, Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Braxin – Việt Nam đã đáp lại chuyến thăm với một phái đoàn do chủ tịch Nhóm, Nghị sỹ Márcio Honaiser, dẫn đầu.
Braxin và Việt Nam thực hiện hai cơ chế đối thoại thường xuyên: họp tham vấn về các vấn đề quan tâm chung (Tham vấn Chính trị), với cuộc họp gần đây nhất diễn ra vào tháng 8 năm 2023, và Nhóm chỉ đạo Hợp tác Thương mại và Công nghiệp, thay thế cơ chế Ủy ban Hỗn hợp trước đây, với cuộc họp tiếp theo dự kiến sẽ diễn ra trong năm nay.
Đoàn công tác do Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Việt Nam, thẩm phán Nguyễn Hòa Bình, dẫn đầu, cùng đoàn chuyên gia pháp lý, đã tới thăm Braxin, từ ngày 9 đến ngày 15 tháng 10 năm 2024, để duy trì liên lạc với những người đồng cấp và thảo luận về các vấn đề hợp tác tư pháp và thực tiễn của chính phủ điện tử được đưa vào hệ thống tư pháp Braxin.
Điều đáng chú ý là, để thể hiện sự ưu tiên mà Braxin dành cho khu vực Đông Nam Á, vào năm 2022, nhân Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 55, Braxin đã được kết nạp làm Đối tác Đối thoại theo lĩnh vực của ASEAN, với sự ủng hộ quý báu của Việt Nam.
Trong lĩnh vực hợp tác giáo dục và thúc đẩy ngôn ngữ Bồ Đào Nha, cần nói đến sự hợp tác với Khoa tiếng Bồ Đào Nha, trường Đại học Hà Nội, với chương trình hỗ trợ giảng viên Braxin và sự hiện diện thường trực của một giảng viên chuyên giảng dạy tiếng Bồ Đào Nha Braxin, văn học và văn hóa Braxin. Có gần 350 sinh viên ở nhiều cấp độ khác nhau tham gia chương trình đào tạo tiếng Bồ Đào Nha tại trường Đại học Hà Nội.
Ngày 2 tháng 9 vừa qua, người dân Việt Nam đã có dịp chiêm ngưỡng những thành tựu to lớn mà đất nước và xã hội đã đạt được trong 80 năm kể từ khi giành độc lập. Ngày 7 tháng 9, người dân Braxin cũng có hoạt động kỷ niệm như vậy: mặc dù còn nhiều vấn đề tồn đọng, nhưng Braxin hiện nay đã là một trong mười nền kinh tế lớn nhất thế giới và, theo HDI, Braxin được xếp hạng là đất nước có chỉ số phát triển con người ở mức cao. Braxin và Việt Nam sẽ cùng song hành trong công cuộc xây dưng một tương lai hòa bình và thịnh vượng, và trong nỗ lực biến những thách thức toàn cầu hiện nay trở thành cơ hội phát triển trong tương lai.